Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom 2024
Każdego dnia w Polsce blisko 15 osób odbiera sobie życie, a około 300 podejmuje próby samobójcze. Każde samobójstwo wpływa na minimum 20 osób z najbliższego otoczenia, a każda próba samobójcza na 10. W rezultacie rocznie ponad 1 000 000 osób cierpi w wyniku zachowań samobójczych w Polsce. W dniu 10 września w Polsce obchodzimy Światowy Dzień Zapobiegania Samobójstwom, zainicjowany w 2003 roku przez Międzynarodowe Stowarzyszenie Zapobiegania Samobójstwom (IASP). Celem tego dnia jest podniesienie świadomości społecznej dotyczącej zjawiska jakim jest samobójstwo oraz upowszechnienie możliwych sposobów prewencji i profilaktyki. Poszerzanie wiedzy na temat zjawiska kryzysu suicydalnego jest bardzo ważne w profesjonalnym i skutecznym udzielaniu pomocy osobom, które się w nim znalazły.
Samotność, poczucie wykluczenia, brak zrozumienia ze strony bliskich – to niektóre z czynników prowadzących do powstawania myśli samobójczych. Gdy ludzie doświadczają kryzysu, często izolują się od otoczenia, unikają kontaktów i szukania pomocy. Taka sytuacja odbiera im motywację do podejmowania działań pozwalających na pokonanie kryzysu i utrwala fałszywe przekonanie, że nic nie da się zrobić. Dlatego tak ważne są zarówno świadomość społeczna, uważność, wrażliwość, jak i niwelowanie poczucia osamotnienia poprzez wychodzenie naprzeciw tym, którzy potrzebują naszej pomocy. Bardzo ważne jest również to, aby zdawać sobie sprawę z tego, że myśli samobójcze mogą pojawić się u każdego, niezależnie od wieku.
Zdarzeniom suicydalnym można i trzeba zapobiegać. Pamiętajmy, że każdy kryzys jest inny, ale tam, gdzie jest niebezpieczeństwo, istnieje również szansa na ratunek. Okazując życzliwość, uwagę i poświęcając czas, możemy uratować życie osoby w kryzysie emocjonalnym. Każdy z nas może wyciągnąć pomocną dłoń i wesprzeć drugiego człowieka w trudnych chwilach. Nie powinniśmy obawiać się rozmawiać otwarcie o tym, czy ktoś chce popełnić samobójstwo. Paradoksalnie człowiek znajdujący się w kryzysie jest otwarty na przyjmowanie pomocy.
Osoby znajdujące się w kryzysie mogą dawać następujące sygnały ostrzegawcze, które świadczą o tym, że myślą/chcą popełnić samobójstwo:
• mówią o popełnieniu samobójstwa lub poruszają tematy związane ze śmiercią,
• są zainteresowane problematyką śmierci i umierania,
• mają za sobą próbę odebrania sobie życia,
• drastycznie zmieniły swoje zachowanie, przyzwyczajenia,
• mają problemy z jedzeniem i spaniem,
• wycofują się z kontaktów towarzyskich,
• tracą zainteresowanie rodziną, pracą i otoczeniem,
• przygotowują się do śmierci - rozdają ważne rzeczy, piszą testament, porządkują swoje sprawy osobiste,
• podejmują ryzykowne działania,
• przestają dbać o swój wygląd zewnętrzny,
• zwiększają spożycie alkoholu, substancji psychoaktywnych lub leków,
• skarżą się na objawy przewlekłego stresu np. bóle głowy i bezsenność,
• ulegają skrajnym wahaniom nastroju - są drażliwe, agresywne, pobudliwe lub apatyczne,
• wykazują obniżoną aktywność i efektywność w pracy.
Najważniejsze czynniki ryzyka popełnienia samobójstwa:
• płeć męska,
• obciążenie rodzinne samobójstwem,
• strata kogoś bliskiego na skutek śmierci, rozwodu, separacji,
• przeżywanie poważnych problemów osobistych,
• nadużywanie alkoholu lub picie ryzykowne,
• doznanie fizycznego lub/i psychicznego urazu,
• przewlekła, nieuleczalna choroba,
• trudności finansowe, pogorszenie warunków socjalnych,
• izolowanie się od innych,
• przeżywanie smutku, stanów depresyjnych, przygnębienia,
• doświadczenie ostrego lub przewlekłego stresu,
• problemy zawodowe.
Jak pomóc osobie w kryzysie samobójczym?
1. Zachowaj spokój i łagodność wypowiedzi podczas inicjowania kontaktu.
2. Zaproś osobę w kryzysie samobójczym do rozmowy, pytając:
„Jak mogę Ci pomóc?”,
„Co sprawi, że poczujesz się lepiej?”,
„Co dotychczas pomagało Ci w pokonywaniu trudności?”.
3. Wysłuchaj bez osądzania, okaż zrozumienie.
4. Zaproponuj wsparcie, czas, uwagę.
5. Pomóż w rozproszeniu negatywnych myśli, np. zaproponuj wspólny spacer, wyjście do kina, na zakupy, na siłownię, przejażdżkę rowerem itp.
6. Pomóż w szukaniu różnych możliwości wyjścia z kryzysu, np. zaproponuj skorzystanie z wizyty u specjalisty – psychologa, psychoterapeuty, pedagoga, psychiatry.
7. Pomóż zmniejszyć lęk i zwiększyć poczucie bezpieczeństwa, np. towarzysząc podczas wizyty u specjalisty.
8. Pomóż zaplanować małe, ale wykonalne w danej chwili kroki.
9. Jeśli nie wiesz, co robić i jak pomóc, zadzwoń pod numery telefonów pomocowych (zakładka: Bezpłatne miejsca pomocowe) i skonsultuj swoje działania ze specjalistami.
10. W przypadku zagrożenia życia zadzwoń pod numer 112!
Jeżeli potrzebujesz pomocy, masz myśli samobójcze, powiedz o tym swoim bliskim. Jeżeli jesteś z tym sam, możesz zadzwonić pod następujące telefony:
800 702 222 – Centrum Wsparcia dla Osób Dorosłych w Kryzysie Psychicznym,
800 121 212 – Dziecięcy Telefon Zaufania Rzecznika Praw Dziecka,
800 120 002 – Ogólnopolski telefon dla ofiar przemocy w rodzinie „Niebieska Linia”,
116 111 – Telefon zaufania dla dzieci i młodzieży,
116 123 – Kryzysowy telefon zaufania dla dorosłych,
22 484 88 01 – Antydepresyjny telefon zaufania (czynny poniedziałek i wtorek w godzinach od 15:00 do 20:00),
800 100 100 – Telefon dla rodziców i nauczycieli w sprawie bezpieczeństwa dzieci (czynny od poniedziałku do piątku od 12:00 do 15:00),
800 800 602 – Telefon dla rodziców i opiekunów dzieci w kryzysie (czynny od poniedziałku do piątku, w godzinach 16:00-20:00),
608 271 402 – Telefon zaufania dla mężczyzn (czynny we wtorki od 17:00 do 19:00 oraz czwartki od 19:00 do 21:00),
12 333 70 88 – Dobre Słowa – telefon dla seniorów (czynny od poniedziałku do piątku od 10:00 do 12:00 oraz od 17:00 do 19:00),
800 108 108 – Wsparcie dla osób po stracie bliskich (czynny od poniedziałku do piątku od 14:00 do 20:00).
Pomoc możesz również otrzymać w lokalnym Ośrodku Interwencji Kryzysowej oraz Poradni Zdrowia Psychicznego. Warto korzystać z pomocy specjalistów – psychologów oraz psychiatrów.
Osoby, które szukają pomocy zachęcamy do zapoznania się z materiałami publikowanymi na platformie edukacyjno-pomocowej „Życie warte jest rozmowy” https://zwjr.pl/, której koordynatorem i pomysłodawczynią jest dr Halszka Witkowska – konsultant kryzysowy, suicydolog, sekretarz Polskiego Towarzystwa Suicydologicznego.
Serwis jest miejscem, gdzie bezpłatną i anonimową pomoc otrzymują osoby w kryzysie samobójczym i ich bliscy oraz Ci, którzy stracili bliską osobę w wyniku samobójstwa. Na stronie znajdują się informacje dotyczące tego, na czym polega pomoc i w jaki sposób można jej udzielić. Oprócz praktycznych porad znajduje się także wyszukiwarka miejsc, w których osoba w kryzysie otrzyma bezpłatne wsparcie.
Gdy wiesz, że zagrażasz samemu sobie lub wiesz, że ktoś z Twoich bliskich chce popełnić samobójstwo nie wahaj się zadzwonić pod numer alarmowy 112.
Rozmawiajmy, pytajmy, nie oceniajmy, reagujmy!!!
podkom. Kamila Sitkowska Koordynator Psychologów CSP w Legionowie
